Kilka przemyśleń na temat współczesnej kuchni rosyjskiej*

W ubiegłym stuleciu ustrój polityczny Rosji zmieniał się dwa razy: najpierw Imperium Rosyjskie przekształciło się w Związek Radziecki, zaś kilkadziesiąt lat później powstała Federacja Rosyjska. Podobną, krętą drogę przebyła rosyjska kuchnia. Kiedyś jadło się tam znacznie mniej wyszukane dania, ale stoły zazwyczaj uginały się pod ich ciężarem. Dziś Rosjanie często powracają do sowieckich tradycji kulinarnych i wiele restauracji nawiązuje do przeszłości wystrojem czy serwowanymi potrawami. Z drugiej strony, w dużych miastach ceni się to, co jest modne i na każdym rogu otwierają się kolejne restauracje z sushi. Należy pamiętać, że w tym rozległym kraju miesza się wiele wpływów, a poszczególne regiony różnią się od siebie pod kątem kuchni. W całej tej mozaice Polski turysta odnajdzie jednak wiele znajomych smaków.

Tytułem wstępu, należy się kilka słów na temat podstawowych dań kuchni rosyjskiej. Rodowity Rosjanin nie obejdzie się bez przekąsek, którymi mógłby zagryźć toasty. Zgodnie ze stereotypem, nikt tu za kołnierz nie wylewa: szampan na śniadanie – przynajmniej w hotelach – nie jest wcale niecodziennym widokiem, natomiast w parze z obiadem idą wódki i nalewki. Spośród napojów bezalkoholowych koniecznie trzeba spróbować herbaty, która dzięki długiej tradycji parzenia (w samowarze) ma tu niezwykle głęboki smak. Często słodzi się ją miodem lub znakomitymi dżemami. Równie smaczne są rosyjskie owocowe kompoty.

Ważną rolę odgrywają tu ryby, a wśród nich śledź, jesiotr i łosoś, które pojawiają się w np. sałatkach. Oczywiście jest też kawior: czarny lub czerwony, znacznie tańszy niż w innych częściach świata. Jedną z cech wspólnych kuchni polskiej i rosyjskiej jest zamiłowanie do zup. Tutaj królują: barszcz, szczi (kapuśniak), soljanka (zupa na mięsie lub rybie, z dodatkiem warzyw) czy okroszka (chłodnik na kwasie chlebowym). Narodową potrawą są także pierogi z rozmaitymi nadzieniami, choć nazewnictwo może wprowadzić nas w błąd, gdyż tradycyjne syberyjskie pierożki nadziewane mięsem to pielmieni, natomiast pierogami Rosjanie nazywają równie popularne bułeczki o kształcie np., rogalików z kapustą, grzybami, czy też mięsem w środku, sprzedawane na ogół w wyspecjalizowanych piekarniach. Na słodko lub na słono można podawać bliny, czyli placuszki tradycyjnie przygotowywane z mąki razowej lub żytniej, chociaż współcześnie - raczej z białej. Wreszcie, na deser Rosjanie jedzą ciasta i ciasteczka, w tym pierniczki oraz wszelkie wypieki na bazie sera (np. socznik, czyli kruche ciasto z nadzieniem z twarogu), który jest jednym z najbardziej obecnych produktów w tej kuchni. Przed śniadaniem najlepiej smakuje natomiast syrok - batonik z twarożku polany… czekoladą. 

Rosja jest jednym z tych krajów, w którym międzynarodowe bary szybkiej obsługi nie podbiły jeszcze serc mieszkańców, a przynajmniej nie w takim stopniu, jak te rodzime. Według statystyk, tylko 33% ludności w wieku od 20 do 40 roku życia odwiedza tego typu lokale. W Sankt Petersburgu odsetek ten wynosi zaledwie 12%. Do najpopularniejszych fast foodów należą Mc Donald’s, Czajnaja łożka, Rostick’s KFC i Tieriemok. Dwie z tych sieci oferują tradycyjne rosyjskie dania i sukcesywnie przejmują klientów restauracji zachodnich. Ponadto popularne są bary szybkiej obsługi z elementami kuchni chińskiej, włoskiej i japońskiej (patrz: www.trade.gov.pl).  Czajnaja łożka za główny strategiczny cel stawia sobie odrodzenie rosyjskich tradycji kulinarnych. Sieć posiada bary w 64 miastach – większość w Sankt Petersburgu i Obwodzie Leningradzkim. Tieriemok serwuje bliny z najróżniejszymi dodatkami. Sieć ta została założona w 1998 roku Moskwie, ale szczególną popularność zyskała w Sankt Petersburgu, gdzie posiada dziś ponad 30 restauracji i ponad 40 kiosków, które zlokalizowane są na ogół przy stacjach metra. W Moskwie Tieriemok ma w sumie ponad 60 punktów sprzedaży. Innym lubianym przez Rosjan barem jest założona w 1998 roku Kartoszka, w której dostaniemy pieczone ziemniaki z różnymi dodatkami. Tego typu bary są znakomitym rozwiązaniem, jeżeli chcemy spróbować typowych rosyjskich dań, a zależy nam na zaoszczędzeniu pieniędzy i czasu.

Przy jednej z najbardziej zatłoczonych ulic Sankt Petersburga – Newskim Prospekcie stoi chyba najokazalszy „reprezentant” rosyjskiej kuchni czasów carskich, Jelisiejewski gastronom. W przepięknym secesyjnym gmachu, od momentu jego powstania (czyli początku XX wieku), mieszczą się  słynne delikatesy. W sklepie tym można dostać świeże pieczywo, słodkości, sery, wędliny i alkohole, choć tak naprawdę to unikalne wnętrza przyciągają do środka zwiedzających. Bogaty asortyment daje jednak pewne wyobrażenie o tym, jak jadały wyższe sfery sto lat temu i jaką drogę przebyła od tamtej pory rosyjska kuchnia. 

*Ten artykuł ukazał się wczoraj na stronie "Polska Gotuje". 
** Osobom zainteresowanym tematem Rosji polecam tego bloga.

Przelotem i przejazdem

Czy to jadąc na wakacje samochodem, czy przesiadając się na lotnisku – mijamy niekiedy różne kraje, nie zatrzymując się w nich na dłużej niż na noc. Wpisujemy je na listę państw, w których byliśmy, gdyż mamy do tego pełne prawo, ale pozostają one dla nas nieodkryte. Przedstawiam poniżej listę krajów, w których byłam (i o których nie planuję napisać w najbliższym czasie w innym kontekście), ale o których wciąż niewiele mogę powiedzieć. Postanowiłam przy okazji znaleźć jakąś ciekawostkę na temat każdego z nich, tak aby mieć inspirację do kolejnej, dłuższej wizyty.

Najbardziej czekoladowe miejsca Europy*

Czekolada to bardzo wdzięczny produkt. Na świecie poświęcono jej wiele muzeów, zaś fabryki czekolady udostępnione do zwiedzania to gwarancja sukcesu. Jednak niektóre miasta, bardziej niż inne kojarzą się z tym słodkim wyrobem.

Bruksela
Dla wielu ludzi Belgia to przede wszystkim kraj piwa, frytek z majonezem, muli… i oczywiście czekolady. Już pierwszy spacer po zabytkowej starówce w Brukseli pozwala się o tym osobiście przekonać. Chyba w żadnym innym mieście na świecie nie ma tylu muzeów i fabryk czekolady, jak tu (najważniejsze z nich to Musee du Cacao et du Chocolat). W niewielkiej odległości od siebie znajdziemy firmowe sklepy takich wykwintnych marek jak Leonidas, Godiva, Neuhaus czy Wittamer. W Brukseli właśnie te niezliczone „smakowite” witryny robią największe wrażenie. Nie trzeba jednak wcale kupować pralinek, aby się zasłodzić. Ekspedienci, by zachęcić potencjalnych klientów, chętnie częstują ich czekoladkami o różnych kształtach i smakach.

Zurych
Któż nie zna czekolad Lindt, Toblerone czy Nestlé? To jeden z głównych produktów eksportowych Szwajcarii, której mieszkańcy spożywają ponoć najwięcej czekolady na świecie. Lokalnym jej prekursorem był Rudolf Sprüngli, który w 1845 roku otworzył pierwszą fabrykę w Zurychu. Dziś w tym mieście, oprócz sklepów z zegarkami, z pewnością nie brakuje właśnie tych z czekoladą. Najsłynniejsze z nich to Confiserie Sprüngli, Teuscher, Vollenweider i Markus. Część tych sklepów mieści się przy najważniejszej ulicy Zurychu - Bahnhofstrasse, pod którą ponoć znajdują się osławione skrytki bankowe. Każdy słynie również z wyrobu jakiegoś flagowego ciasta i przyciąga turystów dodatkowymi atrakcjami, np. możliwością podpatrzenia produkcji czekoladek. Szwajcaria uchodzi za bardzo drogi kraj i jedna mała pralinka z najmodniejszego sklepu potrafi kosztować tyle, co obiad. Taka cena gwarantuje jednak, że bardziej docenia się jej smak czekolady. 

Bludencja
To niespełna piętnastotysięczne miasteczko położone w zachodniej Austrii, niedaleko granicy ze Szwajcarią. Można tu się dowiedzieć, dlaczego austriackie dzieci wierzą, że krowy są… fioletowe! Tak, w Bludenz mieści się główna fabryka jednej z najpopularniejszych czekoladowych marek świata – Milki. Latem odbywa się tu doroczne święto czekolady (Internationales Milka Schokoladefest), którego sponsorem jest Milka – Kraft Foods Österreich. O ile pralinki Mozartkugel uchodzą za smakołyk dla koneserów (nie każdy lubi marcepan), tak po słodko-mleczną Milkę chętnie sięgają dzieci. W grudniu półki w austriackich sklepach zapełniają się rozmaitymi czekoladami i czekoladkami w świątecznych opakowaniach i każdy obcokrajowiec (nie tylko dziecko) z pewnością straci dla nich głowę!

Kolonia
Schokolademuseum jest jedną z najsmaczniejszych i najważniejszych atrakcji turystycznych Kolonii. Zaraz po słynnej Katedrze św. Piotra i Najświętszej Marii Panny (budowanej przez ponad 6 wieków), jest to najczęściej odwiedzane miejsce w regionie. Trudno się temu dziwić. Muzeum należy do koncernu Lindt & Sprüngli i jest jedną z największych tego typu placówek na świecie. Jego dokładne zwiedzenie może zająć nawet kilka godzin. W 1993 roku założył je ówczesny szef firmy Stollwerck - Hans Imhoffer. Muzeum jest malowniczo położone nad Dunajem, w odległości około 15 minut spacerem od ścisłego centrum miasta. Na powierzchni 4 tysięcy m2, na 3 piętrach  zgromadzono około 2 tysiące eksponatów przybliżających długą historię czekolady. W obrazowy i przystępny dla dzieci sposób przedstawiono cały proces produkcyjny – od zbiorów ziaren kakaowca po moment trafienia czekolady na sklepowe półki. Temu właśnie poświęcone są poszczególne wystawy. Dowiemy się na nich np. dlaczego biała czekolada jest biała, które starożytne cywilizacje doceniły smak tego wyrobu i jak dokładnie działa fabryka czekolady. Oczywiście, o w wszystkim przekonać się można przy pomocy własnych kubków smakowych (do biletu dołączana jest czekoladka). Równie zachwycający jest sklep, w którym dostaniemy nawet makaron czekoladowy.

*Ten artykuł ukazał się na łamach portalu polska-gotuje.pl.

Od pierwszego wejrzenia

To miejsce pobudza wyobraźnię i niesłychanie inspiruje. O tym, że muszę tam kiedyś pojechać i zobaczyć je na własne oczy, wiedziałam już od w chwili, w której przypadkiem natknęłam się na zdjęcie w wyszukiwarce. Nie musiałam wcale przeskakiwać nielegalnie przez ogrodzenie, wystarczyłby mi rzut oka z zewnątrz. Okazja nadarzyła się dość szybko, jako że Guzów oddalony jest ledwie o godzinę jazdy od Warszawy. Obok przedwojennych willi Podkowy Leśnej oraz industrialnej zabudowy Żyrardowa z przełomu wieków, był on jednym z celów naszej weekendowej wycieczki. 

Pałac Sobańskich w Guzowie uznawany jest za jedną z najcenniejszych pereł polskiej architektury XIX wieku. Rezydencja została wybudowana (a w zasadzie powstała w wyniku przebudowy późnobarokowego dworu Łubieńskich) na wzór pałaców francuskich, na zlecenie właściciela – Feliksa Sobańskiego. W nadanym przez niego stanie pałac wraz z otaczającym go parkiem przetrwały do 1915 roku. I wojna światowa wyznacza początek tej ponurej części historii.

Pomimo kiepskiego stanu, fasada budynku zachowuje wciąż piękno i daje wyobrażenie o tym, jak pałac wyglądał przed laty. Nie widać natomiast już tego, co znajdowało się w środku, czyli porcelanowych serwisów sprowadzanych z Belgii czy szkiców spod pióra Matejki. Park, którego chlubą były niegdyś sztuczne stawy i korty tenisowe, został zniszczony podczas I wojny światowej, kiedy w pałacu mieścił się szpital. Sobańskim udało się przywrócić posiadłość do dawnej świetności, lecz nie na długo. Podczas kolejnej wojny pałac rozgrabiły najpierw wojska hitlerowskie a potem – sowieckie. To tutaj Hitler świętował kapitulację Warszawy. Miały tu również miejsce masowe egzekucje, ale ginęli nie tylko Polacy. W trakcie ewakuacji żołnierze niemieccy zapomnieli o kilku swoich kolegach zamkniętych w piwnicy. Nie trudno się domyślić, jaki los ich spotkał po nadejściu Sowietów. Po wojnie dobra Guzowskie zostały znacjonalizowane, pałac zamieniono na biura cukrowni oraz mieszkania jej pracowników. Sobańscy odzyskali posiadłość dopiero w 1992 roku.

Aż dziwi fakt, że opuszczony pałac niszczeje od kilkudziesięciu lat i nikt nie zainwestował pieniędzy, by przerobić go na hotel. Podobno trwają już prace konserwatorskie, ale ich tempo jest bardzo powolne ze względu na brak środków. Jedynie przylegająca kaplica od dłuższego czasu służy parafii św. Franciszka de Valois. Tym niemniej Pałac Sobańskich zagrał już w filmie, serialu, reklamie i teledyskach:

Wszystko zaczęło się natomiast od tego zdjęcia.Moją kolejną inspiracją jest odnawiany właśnie Pałac Goetz w Brzesku, a w szczególności jego przepiękne wnętrza - tutaj też chciałabym kiedyś dotrzeć. 

Chicago (mój czwarty dom) dla zaawansowanych

In the middle of nowhere – tak złośliwi mogliby określić lokalizację tego miasta. Można na to spojrzeć i z drugiej strony: port lotniczy O’Hare, najbardziej ruchliwy w kraju, jest głównym punktem przesiadkowym, a samo Chicago - przystanią dla podróżujących między Wchodem i Zachodem. Wielu z nich, zamiast jechać dalej, zostało tu na stałe. W efekcie powstała mieszanka różnych kultur i narodowości, a miasto paradoksalnie stało się najbardziej amerykańskim ze wszystkich… Stało się także żywym pomnikiem lat 30. Nie ma drugiego miejsca o tak autentycznej atmosferze tamtych czasów. 

Warszawa – edycja limitowana. Widok z góry.

Drapacze chmur to teoretycznie atrybut metropolii, chociaż w Stanach Zjednoczonych niemal każde większe miasto posiada wieżowiec z tarasem widokowym i restauracją na jednym z ostatnich pięter. Centrum Warszawy zwykło się od jakiegoś czasu nazywać „polskim Manhattanem” ze względu na zagęszczenie wysokich biurowców i apartamentowców. Zastanawialiście się zatem kiedyś, czy nasza stolica widziana z XXX piętra Pałacu Kultury przypomina trochę Nowy Jork? 

Warszawa – edycja limitowana. Podsumowanie sezonu letniego

Kiedy sięgam pamięcią kilka lat wstecz, przed oczami staje mi zaśmiecone i słabo zagospodarowane nabrzeże Wisły, które w dodatku uchodziło za niebezpieczne miejsce. Zazdrościliśmy Krakowianom, Gdańszczanom i mieszkańcom zachodnioeuropejskich miast, w których można było przyjemnie spędzać czas nad wodą. Na przestrzeni ostatnich 2-3 lat wiele się jednak w Warszawie zmieniło. Teraz najmodniejsze lokale powstają właśnie nad Wisłą, która zwłaszcza latem stwarza nam wiele możliwości mniej lub bardziej aktywnego wypoczynku.